Ríkisstjórnarflokkarnir láta óátalið að heilbrigðiskerfið hér á landi sé í raun aðeins fyrir þá sem hafa efni á að sækja sér heilbrigðisþjónustu sérfræðilækna.

Íslenskt heilbrigðiskerfi byggir á heilbrigðisþjónustu sem bæði er í opinberum rekstri og í einkarekstri. Lögin um sjúkratryggingar setja ramma um samningsgerð við einkarekna heilbrigðisþjónustu. Markmið laganna er að tryggja aðstoð til verndar heilbrigði og jafnan aðgang að heilbrigðisþjónustu óháð efnahag.

Greiðsluþátttökukerfi í heilbrigðisþjónustu er samkvæmt lögum ætlað að tryggja að einstaklingar greiði ekki meira en ákveðna hámarksupphæð fyrir þjónustuna og að börn, aldraðir og öryrkjar greiði lægri upphæð en aðrir.

Hvorki markmið greiðsluþátttökukerfisins né markmið laganna um að tryggja einstaklingum aðstoð óháð efnahag hafa náðst undanfarin ár þar sem samningar við sérfræðilækna hafa verið lausir í fjögur ár. Á þeim tíma hafa veitendur heilbrigðisþjónustunnar lagt á aukagjöld sem einstaklingum er gert að greiða og telja ekki inn í greiðsluþátttökukerfið. Ekki liggur fyrir nákvæm greining á gjöldunum en í sérstöku komugjöldunum er ekki tekið tillit til ólíkrar stöðu einstaklinga, s.s. barna, öryrkja eða aldraðra.

Ekkert í lögum um sjúkratryggingar tryggir sjúklinga gagnvart slíkum kostnaði sem leiðir af sér þá óviðunandi stöðu að það eru sjúklingarnir sem bera þann kostnað sem hlýst af samningsleysi. Sá kostnaður leggst þyngst á öryrkja sem flestir eru langveikir og einnig líklegri en aðrir til að búa við fátækt.

Ég verð fyrsti flutningsmaður frumvarps sem er í smíðum og tryggir að greiðsluþátttöku sjúklinga verði haldið í lágmarki auk þess sem kveðið er á um afleiðingar þess ef samningaviðræður milli sérfræðinga í einkarekstri og ríkisins eru árangurslausar lengur en í 9 mánuði. Með því skapast aukinn þrýstingur á samningsaðila og líkur aukast á því að samningum ljúki innan settra tímamarka.

Í því óviðunandi ástandi sem nú ríkir og ríkisstjórnarflokkarnir hunsa, geta einungis þeir sem hafa ráð á að greiða umtalsverðar upphæðir utan greiðsluþátttökukerfisins nýtt sér þjónustu sérfræðilækna.

Greinin birtist fyrst í Fréttablaðinu 31. janúar 2023. Hér er slóð á frumvarpið sem talað er um í greininni.